Viêm Tai Giữa Ứ Dịch (Otitis Media with Effusion – OME): Sự Hiện Diện Của Dịch Trong Tai Giữa Mà Không Có Sưng Đau
Biên soạn bởi Bác sĩ Nguyễn Hữu Đức – Phòng khám Tai Mũi Họng 138 Văn Tiến Dũng Nha Trang
Giới Thiệu Viêm tai giữa ứ dịch
Viêm tai giữa ứ dịch (Otitis Media with Effusion- OME) được xác định khi có dịch trong tai giữa mà không có triệu chứng viêm nhiễm cấp tính, đây là điểm khác biệt với viêm tai giữa cấp tính (Acute Otitis Media- AOM).
Trong môi trường nhi khoa, Viêm tai giữa ứ dịch thường xuyên xuất hiện ở những trẻ em có tiền sử viêm tai giữa cấp tính lặp đi lặp lại, khi triệu chứng viêm nhiễm đã giảm nhưng dịch vẫn tồn tại sau các đợt nhiễm trùng.
Cơ địa của OME có lẽ liên quan đến nhiều yếu tố, tuy nhiên, nguyên nhân chính là rối loạn chức năng vòi nhĩ (ống Eustachian). Áp suất âm trong tai giữa do việc thoát nước kém qua ống Eustachian dẫn đến quá trình truyền nước hoặc dịch, tạo ra dịch tai.
Trẻ em dễ mắc viêm tai giữa và OME vì ống Eustachian ngắn và nằm ngang hơn so với người lớn. Ngoài ra, sự có mặt của sưng amidan, VA ở nhiều bệnh nhân trẻ em làm suy giảm chức năng ống Eustachian do làm tắc nghẽn mở ra bên cổ họng. Trẻ em có các bất thường về dị tật bẩm sinh ảnh hưởng sọ hàm mặt (ví dụ: trisomy 21, hở hàm ếch) thường dễ bị viêm tai giữa. Các yếu tố khác có thể góp phần vào OME bao gồm sự có mặt của vi khuẩn gây biofilm, trào ngược dạ dày, dị ứng và nhiễm virus.
Dữ Liệu Dịch tễ Viêm tai giữa ứ dịch
Bởi vì OME thường không triệu chứng và có thể tự khỏi mà không cần điều trị, việc thu thập dữ liệu dịch học chính xác là khó khăn. Các nghiên cứu trước đây đã phát hiện tỉ lệ mắc OME có thể lên đến 60% ở trẻ em trong độ tuổi từ 2-6. Giống như AOM, tỉ lệ mắc OME giảm đáng kể sau độ tuổi 7, khi chức năng ống Eustachian bắt đầu chuyển biến hướng tới mức người lớn. Ngoại trừ những bệnh nhân có bất thường về đầu mặt, họ có thể tiếp tục mắc OME vào thời kỳ người lớn.
Diễn tiến tự nhiên của Viêm tai giữa ứ dịch
Khả năng tự khỏi mà không cần điều trị phụ thuộc vào thời gian dịch đã tồn tại. Thông thường tụ dịch xuất hiện ngay sau một đợt viêm tai giữa cấp. Nhìn chung, hơn 60% trường hợp tự khỏi trong vòng 1 tháng. Tuy nhiên, ở những người có dịch tai giữa kéo dài hơn 3 tháng, khả năng tự khỏi trong vòng 1 năm chỉ còn 25%.
Triệu Chứng Viêm tai giữa ứ dịch
Khác với viêm tai giữa cấp, viêm tai ứ dịch ít có dấu hiệu và triệu chứng đi kèm. Do thiếu viêm nhiễm cấp tính, bệnh nhân thường không cảm thấy đau hoặc sốt. Triệu chứng phổ biến nhất là mất thính lực, thường được nhận biết thông qua hiệu suất học tập kém hoặc phát triển ngôn ngữ chậm. Một số trẻ có thể than phiền về cảm giác bị tắc tai hoặc gặp vấn đề về cân bằng.
Chẩn đoán Viêm tai giữa ứ dịch
Chẩn đoán OME được thực hiện thông qua soi tai có áp suất, cho thấy màng nhĩ tai ít hoặc không di chuyển do có dịch trong tai trung ốc. Màng nhĩ tai thường mờ hoặc bị rút lại, có thể có mức nước hoặc bong bóng trong không gian tai trung ốc. Trong trường hợp OME một bên kéo dài, đặc biệt là khi không có tiền sử viêm tai giữa cấp, nên thực hiện nội soi mềm từ mũi mềm để loại trừ các nguyên nhân khác gây tắc nghẽn ống Eustachian như u tuyến cổ họng.
Đo tính lực: các phương pháp đo thính lực phù hợp theo độ tuổi giúp đo lường mức độ mất thính lực dẫn đến quyết định về lựa chọn điều trị. OME thường gây mất thính lực mức độ nhẹ đến trung bình.
Điều Trị Viêm tai giữa ứ dịch
Bởi vì OME thường tự giới hạn trong nhiều trường hợp, theo dõi quan sát là một lựa chọn. Can thiệp thường được xem xét cho những trường hợp kéo dài hơn 3 tháng, hoặc kết quả thính lực đồ cho thấy mất thính lực đáng kể hoặc có bằng chứng ảnh hưởng chức năng (như chậm phát triển ngôn ngữ hoặc khả năng nghe tại trường học).
Điều trị chính cho OME là thủ thuật chích rạch màng nhĩ (myringotomy) kết hợp với việc đặt ống thông nhĩ (tympanostomy tubes).
Thêm vào đó, phẫu thuật nạo V.A có thể mang lại lợi ích nếu bệnh nhân có triệu chứng phù hợp với sưng V.A (ví dụ: tắc nghẽn mũi, giọng điếc mũi) hoặc có sự phình to của V.A được xác nhận trong quá trình kiểm tra.
Phòng ngừa viêm tai giữa ứ dịch
Trong việc phòng ngừa viêm tai giữa ứ dịch, bác sĩ Đức khuyên mọi người nên:
- Vệ sinh tai khô ráo, sạch sẽ; tránh để nước, dị vật, côn trùng chui vào tai.
- Tránh để mắc các bệnh về tai, mũi, họng đặc biệt là bệnh viêm xoang, viêm amidan, viêm VA.
- Tránh để mắc cảm cúm và các bệnh lây truyền khác, có thể là nguyên nhân gây viêm tai giữa.
- Khi tai, mũi, họng có các triệu chứng bất thường, trên một tuần không khỏi, cần đến bệnh viện thăm khám chuyên khoa, đặc biệt là ở trẻ em.
Không nên lấy ráy tai bằng các vật cứng, đặc biệt là lấy ráy ở các tiệm cắt tóc vì có thể làm tăng nguy cơ lây nhiễm các mầm bệnh bao gồm vi khuẩn, virus, nấm và nguy cơ tổn thương tai dẫn đến nhiễm trùng.
Các câu hỏi thường gặp về viêm tai giữa ứ dịch
1. Viêm tai giữa ứ dịch có lây không?
Viêm tai giữa ứ dịch có thể lây nhiễm nếu có nguyên nhân từ virus.
2. Viêm tai giữa ứ dịch uống thuốc gì?
Thuốc kháng sinh, thuốc kháng histamin, thuốc loãng dịch nhầy, thuốc steroid có thể được dùng trong điều trị viêm tai giữa ứ dịch. Tuy nhiên, người bệnh cần dùng thuốc khi có kê đơn và chỉ định của bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng; không nên tự ý mua thuốc về dùng vì có thể gây ra các tác dụng phụ bất lợi cho việc điều trị.
3. Viêm tai giữa ứ dịch ở người lớn có phổ biến không?
Viêm tai giữa ứ dịch phổ biến ở trẻ em, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi hơn là ở người lớn. Bệnh cũng gây ảnh hưởng đến trẻ em nhiều hơn so với người lớn do giảm hoặc mất thính lực dễ dẫn đến phát triển chậm cả về ngôn ngữ và nhận thức.
Viêm tai giữa ứ dịch là một bệnh phổ biến gây ảnh hưởng đến thính giác, đặc biệt là ở trẻ 2 tuổi, độ tuổi quan trọng nhất để phát triển ngôn ngữ. Thính giác đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển ngôn ngữ cũng như nhận thức của trẻ. Do đó, viêm tai giữa ứ dịch cần được xem là một bệnh lý nghiêm trọng, cần phát hiện sớm thông qua việc thăm khám sức khỏe định kỳ.
THẠC SỸ BÁC SỸ NGUYỄN HỮU ĐỨC
# bác sĩ tai mũi họng # tai mũi họng # phòng khám tai mũi họng tại nha trang # nha trang # bác sĩ Đức # bác sĩ Nguyễn Hữu Đức # phòng khám tai mũi họng 138 văn tiến dũng nha trang
